ChatGPT didactisch en ethisch verantwoord inzetten

Leren en opleiden: is dat jouw dagelijks werk? Dan kun je niet meer om ChatGPT heen. Steeds vaker is deze ‘tool’ in te zetten in de dagelijkse opleidingspraktijk in ziekenhuizen, revalidatie-instellingen en categorale instellingen. Hoe je dat didactisch en ethisch verantwoord kunt doen, vertelde expert technologie en leren Wilfred Rubens* tijdens een webinar op 7 december 2023. “De menselijke beoordeling is altijd het sluitstuk van het gebruik. Laat ChatGPT niet het laatste woord hebben. Leer mensen er verstandig mee om te gaan.” 

Deze online bijeenkomst van het B-learningplatform  van de NVZ was een vervolg op het webinar van 19 september. Toen gaf Marcel de Leeuw een presentatie over blended learning en AI.  

Een GPT als handig hulpje 

Wilfred schetste een aantal actuele ontwikkelingen. Zoals de komst van de GPT (Generative Pretrained Transformer) - iets anders dus dan de welbekende ChatGPT. Een GPT is een kleine chatbot, die je binnen ChatGPT kunt ontwikkelen, en waarmee je ChatGPT specifieke taken kunt laten uitvoeren (zoals het maken van een korte samenvatting voor een specifieke doelgroep). Door deze 'tool’ kun je nog makkelijker vragen stellen en opdrachten geven. Je hoeft dan niet meer handmatig een prompt te formuleren. Open AI heeft een aantal GPT’s gemaakt. Bijvoorbeeld voor het schrijven van een memo. Je hoeft dan alleen onderwerp en taal aan te geven, de eisen van het memo zitten al in de GPT. Dit helpt bij uitvoering van allerlei soorten taken, zoals een samenvatting maken van rapporten of het interpreteren van afbeeldingen (waaronder handgeschreven aantekeningen).  

Bereid professionals voor 

Verder vertelt Wilfred dat de overheid een verbod overweegt op het gebruik van AI binnen de overheidsdiensten. Hij ziet daar weinig heil in. “Beter is het om de professionals goed voor te bereiden op het gebruik van AI.” 

Ook interessant is de komst van HeyGen. Daarmee kun je zonder te filmen video’s maken en in allerlei talen omzetten. De beweging van de lippen wordt zelfs gesynchroniseerd (in de betaalde versie). Vers van de pers is Google Gemini, als concurrent voor de betaalde versie van ChatGPT.   

Aan de slag met afbeeldingen 

Na deze opwarmer gingen de deelnemers zelf aan de slag. De opdracht aan ChatGPT was: maak een afbeelding van digicoaches voor de dag van de digicoach. Binnen enkele seconden is er een uniek plaatje beschikbaar. Het is ook mogelijk om een afbeelding te vragen die op een foto lijkt. Maar het blijft wél opletten: soms krijg je dan een foto van mensen met bijvoorbeeld 6 vingers. De foto’s zijn uniek en rechtenvrij te gebruiken, maar worden samengesteld op basis van alles wat aan beeldmateriaal beschikbaar is.  

Uitkomsten onderzoek 

Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de kwaliteit en effectiviteit van ChatGPT. Daaruit blijkt dat ChatGPT voor sommige taken goed werkt, maar voor andere minder – denk aan logisch redeneren. Als je om feedback op een rapport vraagt, dan is de kwaliteit daarvan beter dan de feedback door personen, althans in een eerste versie. Voor een doorontwikkelde versie is de feedback van mensen weer beter. Een ander onderzoek wijst uit dat studenten feedback van een tool letterlijk overnamen en zelf niets meer formuleerden. Het is dus belangrijk dat ze leren hoe ze moeten terugkoppelen en niet afhankelijk worden van AI.   

Toepassing bij het leren 

Mensen leren beter als ze uitgedaagd worden actief leerstof te verwerken. Daar kun je ChatGPT bij inzetten. Bijvoorbeeld: je biedt studenten een video en een essay aan en je vraagt ze het essay te verbeteren op basis van de video. Met een goede prompt kan Chat GPT hierbij assisteren. 

Je kunt voor je eigen voorbereiding als docent/trainer ook ideeën genereren met ChatGPT. Je wilt bijvoorbeeld weten: hoe kan ik ‘leren op de werkplek’ bevorderen? Daar krijg je een uitgebreid antwoord op. Als je kritisch reageert op het gegeven antwoord, krijg je direct reactie van ChatGPT en volgen er meteen weer aanvullingen en nuances.  

Een andere werkvorm is om Chat GPT een blogpost te laten schrijven op basis van een artikel. Dat stimuleert het actief verwerken van de leerstof. Of een dialoog aangaan, een socratisch gesprek: bekijken wat je op een longfoto ziet en dan bespreken of er sprake is van longkanker. Je kunt ook een denkbeeldige conversatie aangaan met een bekend persoon: je vraagt aan ChatGPT ‘doe of je de regering bent en ga in gesprek over het ingrijpen tijdens de coronacrisis.’ 

Voorkennis activeren  

Nieuwe kennis wordt onthouden als je bestaande kennis uit het lange-termijngeheugen van studenten/cursisten ophaalt waar zij nieuwe informatie mee kunnen verbinden. Bij dit leerproces kun je ChatGPT inzetten, bijvoorbeeld door het laten maken van een voorkennis-toets. Of in een advance organizer: dat is een gestructureerd overzicht, bijvoorbeeld van een hoofdstuk uit een boek.  

Ook is het mogelijk om feedback te organiseren met behulp van ChatGPT, iets wat tijdwinst oplevert. Als docent vraagt het wel handigheid hoe je daarmee moet omgaan. Het levert een halfproduct op dat je zelf nog moet controleren. Als deze ontwikkeling doorzet, kan er 1 op 1 onderwijs ontstaan, die de lerenden feedback geeft en op het juiste spoor zet.  

Verantwoord en ethisch gebruik 

Wilfred gaf in het webinar aandachtspunten voor het verantwoord en ethisch inzetten van ChatGPT. Samengevat: 

• Houd rekening met de AVG. Je kunt cursisten niet verplichten om een account aan te maken bij OpenAI. Bij een opdracht moeten deelnemers zonder account een alternatief hebben.  
• Het is niet duidelijk wat er met data gebeurt. Vermeld daarom in een prompt  geen namen, patiëntgegevens of bedrijfsgegevens. Alleen in de ‘enterprise versie’ (voor bedrijven) kunnen persoonlijke zaken veilig worden gedeeld. 
• De output is niet altijd correct. Je moet zelf de antwoorden controleren en bronnen achterhalen. In Bing AI staan deze vaak wel vermeld, maar niet altijd. 
• Het wereldbeeld van ChatGPT is eenzijdig. Dat komt doordat de databases gevuld en getest zijn door witte mannen, waardoor er weinig diversiteit in de resultaten is.  
• ChatGPT kost veel elektriciteit. De zoekopdrachten kosten 4-5 keer zoveel energie als zoeken via een zoekmachine. Gebruik ChatGPT daarom alleen als het meerwaarde heeft.  
• De menselijke beoordeling is altijd het sluitstuk van het gebruik. Laat ChatGPT niet het laatste woord hebben. Leer mensen er verstandig mee om te gaan. Want te verwachten is dat deze technologie geïntegreerd wordt in de tekstverwerkers, Teams en zoekmachines die we nu al gebruiken.  

Toepassing voor de L&D professional 

Met een oefening demonstreert Wilfred hoe je ChatGPT als persoonlijke assistent kunt laten helpen om toetsvragen te maken. Bijvoorbeeld: je bent docent heelkunde en hebt les gegeven over de prostatectomie, RALP en complicaties. Op het scherm verschijnt binnen enkele seconden een prachtige vragenlijst met 3 antwoordopties. Wat dan blijkt, is dat de antwoorden te zeer voor de hand liggend zijn Dit kun je ondervangen door duidelijk in je prompt de doelgroep te omschrijven (die veel voorkennis heeft) en de context aan te geven.  

Een laatste tip in het webinar: de promptverbeteraar Page (zapier.app) die helpt je om je ‘prompt’ (opdracht) aan ChatGPT te verbeteren, zodat je een beter resultaat krijgt. De eerder genoemde GPT’s vervangen voor een deel de prompts: je automatiseert daarmee het schrijven van steeds weer een goede prompt. 

* Over de spreker: Wilfred Rubens is zelfstandig adviseur/projectleider, met name op het gebied van leren, opleiden en onderwijs met technologie. Je kunt hier zijn blogs lezen. Zijn presentatie is te vinden in de kennisnetgroep B-learning, evenals de opname van het webinar van 7 december. Deze kennisnetgroep is alleen bestemd voor NVZ leden.